مرز ارتباط

جناب آقای مهندس پشنگ

سلام

نمی دانم پیگیر مطالب و وبلاگ های استان هستید یا نه. آنچه که محرک نوشتن این یاداشت کوتاه است نقل این جمله شما در سایت بلوچ پرس است :

«نماینده مردم شهرستان خاش و بخش های میرجاوه ، کورین و نصرت آباد با تشریح مشکلات عمده در استان کمتر توسعه یافته سیستان و بلوچستان گفت: منشاء اصلی توسعه نیافتگی استان مدیریت ناصحیح و عدم تخصیص اعتبارات، فراهم نبودن زیرساخت ها و مسایل و مشکلات منطقه ای قومی و قبیله ای و نیز بهره گیری نامناسب از پتانسیل ها و ظرفیت ها است.»

جناب مهندس!

از مسایل و مشکلات  قومی و قبیله ای گفتید . و این مشکلات را در توسعه نیافتگی حوزه انتخابیه مهم ارزیابی کردید اما نگفتید نقش حضرتعالی در تعمیق طایفه گرایی چقدر است؟ نگفتید که  جنابعالی به برکت دامن زدن به رقابت های طایفگی سه دوره است که صندلی بهارستان را به اشغال خود در آوردید . نگفتید که که چقدر مدیون طایفه تان و منابع مالی فراوانی هستید که در فضای قومیتی خاش به نفعتان خرج شده است . نگفتید که شعار انتخاباتی شما در رقابت شدید انتخاباتی سال قبل  با کاندیدای دیگر طایفگی ، « شکست طوایف دیگر » بوده است .

آقای مهندس دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس را!! اما گفته امروز شما من را هم امیدوار کرد . امیدوار شدم که شاید این تفکر سبب شود که شما از اسب مراد طایفه به پایین آیید و ببینید که تفکر و نگرش طایفگی تابحال برایمان هیچ نداشته است بلکه آسیب های فراوان را هم باعث شده است. اما خوشحال تر  هم خواهم شد که شما هم به نقد جدی تر این وضعیت بغرنج بپردازید . منافع آنی حتی اگر کرسی سبز مجلس باشد آنقدر ارزش ندارد که منافع درازمدت منطقه مان را فدا کنیم. رونوشت این یاداشت رقبای شما و تمام نخبگانی را که نیز می خواهند از مدد طایفگی نمدی برای خودشان بدوزند را نیز در بر می گیرد.

 مهندس موفق باشید.

«چهره آدمی سرزمینی است که می شود روزها در آن سیر و سیاحت کرد »

به چهره اش دقیق می شوم ، پیشانی اش ، چشمهایش ، لبهایش و ترکیب حالتهای مختلفی که به بدنش می دهد ، برایم معناها دارد . اخمی که به چهره اش داده است و نگاه سرد و بی لبخندش ، حرکات خاصی که به دستانش می دهد ، طرز جابجا شدنش روی صندلی ، چگونگی گرفتن اسکناسها و شمردن آنها ، حرکاتی که به دستهایش می داد ، رمانی که از کارتخوان رستورانش  استفاده می کرد  به مذاقم خوشایند نیامد و با خود گفتم حالا که پول می دهم ، جایی ناهارم را میل کنم که آدمی خوش برخورد طرف حسابم باشد.  این مساله باعث شد ، که بالفور به رستورانی دیگر بروم که اتفاقا" آقایی مسن و جا افتاده با چهره ای بشاش و با لبخند تعارفم  کرد که میز مناسبم را انتخاب کنم .

     ..............           ..............            .................         ...............       ...............

می گفت عاشق شده ام ، پرسیدم چه جوری ؟ تعریف کرد: که با پدرش ، پدرم قرار گذاشت که من را هم با خودشان به شهری که دانشگاهم در آن قرار داشت ؛ ببرند. اتفاقا" دخترش با ما هم همسفر بود. دخترش را تا پیش از این دیده بودم اما آنروز دقیقتر وراندازش کردم  و این شد که عاشقش شدم !! گفتم یعنی با یک نگاه مثل داستانهای قدیم فارسی که تا مجنون لیلی را دید عاشقش شد ؛ این حکایت در مورد تو هم اتفاق افتاد؟ با کمی مکث جواب داد :  اگر راستش را بخواهید  فرصت حرف زدن پیش نیامد اما هم نگاههای من و  هم نگاههای او  نشان از تمنایی بود که لحظه ای در دلمان شعله ور شد. عشوه ها و نازی که در حرکاتش بود آتشم زد......

........             ...............           .................            ..............         .................

پرسیدم :  تو که از این درس افتاده بودی چه جوری نمره گرفتی ؟ دکتر ...خیلی سخت گیره ؟ جواب داد:  با زبان آدمیزاد ! گفتم ول  کن این حرفها را .  راستش را بگو به استاد چی گفتی ؟ جواب داد : به خدا هیچی .داخل اتاقش رفتم سرش شلوغ بود ، رفتم گوشه ای روی صندلی راحتی  نشستم .  البته حس کردم استاد دارد به من نگاه می کند . تو فکر فرو رفتم راستش پرکاری تیروئیدم به چهره ام حالتی خاص داده بود ، بیست دقیقه ای  طول کشید تا استاد از دست دخترها راحت شد. با حالتی مهربانانه که از استاد بعید بود صدام زد که برم پیشش. گفت : سر کلاسا حواسم به تو بوده دانشجوی خوبی بودی ، به نظر می آد که دچار مشکل شدی مریضی خاصی داری ؟ من هم سریع و تند تند گفتم : آره ، تیروئیدم پرکاره اذیتم می کنه . استاد هم گفت من یکبار دیگه ازت امتحان می گیرم . اینجوری شد که از این درس نمره آوردم . گفتم زبان آدمیزادش کجابود؟!

     ........          ...........               ..............            ..............              .............

راستی شما تا بحال به چهره آدمها دقت کرده اید ؟ می دانید صورت آدمی می تواند بیست هزار گونه مختلف ایجاد کند ؟ می دانید 93 در صد ارتباط میان آدمها با « زبان بدن ( Body language) » صورت می گیرد و فقط 7 در صد  با زبان گفتار است؟

آدمها ، با  حالتهای مختلف چهره و بدن هایشان در حال «کنش » و ارتباط  با همدیگر هستند. اگر سخنران هستید ، چهره مستمعین و شنوندگان به شما می گوید که سخنرانی تان را ادامه بدهید یا قطعش کنید. اگر مشتری هستید ، هر حرکت و نگاه  فروشنده برایتان معنا دارد و اگر حالات فروشنده بر خلاف میلتان بود به طرف  رقبایش می روید. . گاهی آنچنان جذابیت های فراوانی در حالات و چهره جنس مخالف می بینید که بی اختیار عاشق می شوید!  استرسها ، غم و شادی ، هیجانات و آنچه در درون شما می گذرد خود را در چهره و حرکات مختلف اعضای بدن نشان می دهد و  لازم نیست الزاما"  در زبان گفتار بیان شود ،

 بنابراین زبان جسمانی در کنار زبان گفتاری و نوشتاری دارای اهمیت بسیار است. اگر پیگیر مهارتهای کلامی و نوشتاری هستید، از اهمیت «زبان بدن »  در ارتباطات میان فردی  و عمومی غافل نشوید. 

1- در شکل گیری اجتماعات انسانی عوامل زیادی دخیل هستند  . از مهمترین این عوامل می توان به  اقلیم و شرایط آب و هوایی مناسب ، ذخائر کافی آب ، مراتع کافی برای چرای دام ، زمینهای حاصلخیز کشاورزی  ، امنیت لازم برای بقا و.... اشاره کرد. در کشور ما با توجه به جریان نداشتن رودخانه های پر آب در قیاس با کشورهایی مانند  چین و هند ، و اقلیم متفاوت کوهستانی و بیابان   اجتماعات پراکنده ای شکل گرفته  و  از دیرباز سه شکل از سکونت بوجود آمده است: کوچ نشیتی ، ده نشینی و شهر نشینی.

کوچ نشینی ،  سبکی ایرانی نیست و در ادیان باستانی  ایران از جمله زرتشت تقبیح می شده ،  اما به دلیل هجوم اقوام بیانگرد به ایران  در دوره های مختلف تاریخی به نوعی به ایرانیان تحمیل شده  و از دلایل عقب افتادگی ایران نیز محسوب می شود.  . کوچ نشینی همواره بر مبنای دام و نیازهای دام تعریف می شود  و از ییلاق به قشلاق و بالعکس صورت می گرفته است . ده نشینی در حاشیه  رودخانه های کوچک و قناتها که ابداع ایرانی هاست ، بوجود آمد اما شهر نشینی نیز در کشور ما قدمتی در اعماق تاریخ دارد و برای شکل گیری شهرها ،  به منابع آبی  و غذایی پایدار نیاز بود که بیشتر شهرها در دشتهای حاصلحیز در اطراف رودخانه بوجود آمدند.

2- هر کدام از سه شکل سکونت ، برای رفع نیازهای اساسی شان ، ساختارهای اجتماعی متناسب با خودشان را بوجود می آورند . به عنوان مثال : در شکل کوچ نشینی  و اقتضائات زندگی کوچ نشینی قبیله و عشیره شکل گرفته است که بر اساس همخونی و پدر تباری و در زیل یک جد مشترک گرد آیند و با عصبیت و همبستگی با سرپرستی یک ریش سفید و سر قبیله نیازهایشان را تنظیم و مدیریت بکنند.

ده نشینی هم که بر مبنای  اقتصاد کشاورزی شکل گرفته ، ساختار اجتماعی خاص خود را متبلور ساخته است . در این شکل از سکونت ، مالکیت ها ، تملک زمین و ابزار تولید منتج به طبقاتی شدن و قشری شدن جامعهمی گردد. عده ای که مالک زمین و ابزار تولید بودند ، طبقه ای را شکل دادند بنام ارباب و آنهایی که فاقد زمین بودند شدند رعیت. اقشاری دیگر هم بودند که خدمات مورد نیاز این  نوع نظام اجتماعی  را تامین می کردند . مانند ملاها ، صنعتگران وسپاهیان  .  که در چارچوب کارکردی این نظام فعالیت می کردند . البته همیشه عاملی دیگر بنام دولت  های مرکزی بر این ساختار با مختصات خاص خود ، شرایطی را تحمیل می کردند ؛  مانند:  تعیین خانات ، تعیین و تائید خانهای محلی .  داشتن قلعه و کلات و سپاهیانی برای دفاع از ده و روستا و همچنین اعمال اقتذار خان در جمع آوری مالیات برای دولت مرکزی  از الزامات همیشگی این نظام اجتماعی بوده است .

3-با توجه به اقلیم خاص منطقه بلوچ نشین ، اشکال متفاوتی از سکونت را شاهد هستیم. هر سه شکل کوچ نشینی ،  ده نشینی و شهر نشینی در منطقه بلوچ نشین بطور عام دیده می شوند. در استان ما هم در سیستان ، هم در سرحد و هم در مکران  ما با عشایر کوچرو روبرو بودیم و بنابراین نوعی از نظام طایفگی و سرداریسم در این مناطق قابل رویت بوده و هست. و هم با توجه به رودخانه های  پر آب هیرمند ، بمپور و سرباز نظام ارباب و رعیتی شکل گرفته پیرامون آن مرکز استقرارر نوعی ملوک الطوایفی و نظام خانخانی هستیم . در سرحد ، که اکثر ساکنان آن کوچرو بوده اند ، اولین استقرارهای یکجا نشین را عقبه لشکر شکست خورده ایران در جنگ با اعراب در اطراف تفتان رقم زده اند. تمین ( قبرستان هفتاد ملا در تمین  محل دفن هفتاد موبد زرتشتی است ) ، منطقه «خلبند » در دامنه های تفتان ، منطقه تمندان همگی محل استقرار این گروه بوده اند که بدلیل در امان ماندن از گزند حملات اعراب ارتفاعات تفتان را برای سکونت انتخاب کرده اند. با مهاجرت گروهی از ضابطین و به تعبیر عبدالودود سپاهی « تحصیلدار مالیات» که با نام «کردها » مشهور هستند . اولین استقرارهای یکجا نشینی  با ایجاد قلاع هفتگانه در منطقه  خاش شکل گرفت. این ضابطین  همواره با سرداران محلی که عشایر کوچرو بوده اند در تقابل  و تضاد بوده اند و در نهایت  ضابطین و خوانین بدلایل متعدد در دل سرداریسم حل شدند. حتی بعدها ( در دوره پهلوی اول و دوم ) ریگی ها هم که از ضابطین بودند نتوانستند نوعی  از نظام خانخانی را مسلط کنند. بنابراین منطقه سرحد ، هر چند نظام ضابطین (خوانین ) را تجربه کرد اما بدلایل :  اقتصاد مبتنی بر  گله داری و  تعدد طوایف کوچرو که از مراتع تفتان برای چرای دامهایشان استفاده می کرده  و ارزشهای خاص ، هیچگاه نظام خانخانی را نپذیرفتند. بعدها با ظهور دولت مدرن و متمرکز  رضا خان و استقرار تیپ خاش و ورود عناصر دولت در واقع  تتمه نظام خانخانی از بین رفت . اما سرداریسم به حیات خود حتی تا زمان حاضر ادامه داده است .

اما در منطقه مکران ماجرا اندکی متفاوت است . در این مناطق بدلیل کشاورزی جا افتاده و پر رونق بالخصوص در دشت بمپور و پهره حکومتی ملوک الطوایفی پا گرفت و هر چند در دوره های مختلف دست به دست شد اما این ساختار تا ظهور دولت مدرن پهلوی اول و مرگ دوست محمد خان بارکزهی دوام یافت . در این نظام بدلیل یکجا نشینی و اقتصاد کشاورزی ،  نظام ارباب رعیتی با اداره ضابط یا خان وجود داشته است. خان بدلیل داشتن ذخیره ای مطمئن از منابع مالی که از مالیات و باج تامین می شده ،  تفنگچیان دائم  ، داشتن قلعه هایی محکم و ارتباط با دولت مرکزی سلطه و اقتدارش را اعمال می کرده است. البته باید توجه داشت که انواع کوچکتری از نظم خانخانی در اطراف تنگه سرحه ، رودخانه سرباز ،  گه ( نیکشهر) ، سواحل دریای مکران و شستون نیز  شکل گرفته بود . از ویژگیهای این نوع نظام اجتماعی ، سرکوبی سرداران طوایف کوچرو و توطئه های دائم خوانین علیه یکدیگر است . که نمونه های آن بسیار است و در قضیه دادشاه می توان این تضادهای خونین ، خوانین را دید . در این نظام اجتماعی بر خلاف منطقه سرحد ، عشایر و سرداران برتری خوانین را به نوعی پذیرفته بودند.این نظام هم در دو دوره ظهور دولت مدرن رضاخان و انقلاب اسلامی دستخوش ضربات سختی شد. اما باز هم به صورت زیر پوستی در تحولات اجتماعی استان نقش آفرین است.

                                           این بخشدار خدا زده ......

در ستون نظرات یکی از پست های سایت توسعه مکران ، دو تن  از مخاطبان از مساله ای عجیب صحبت کرده اند. انگار «هوتک های » دشتیاری که چاله هایی پر از آب باران هستند و همه جانداران ، بهداشتی و غیر بهداشتی از آن استفاده می کنند هم خشکیده اند که فغان این مخاطبان  برای افزایش اندک جیره آب  به آسمان رفته است!!!جالب تر از همه جوابهای دلداری دهنده ای و جالبی  است که صلاح عزیز به این مخاطبان   می دهد:   

مخاطبی بنام بی طرف می نویسد:
نمیخواهم از كسی طرفداری كنم .من اهل دشتیاری هستم ولی در زمان آقای ایرانژاد با پیگیریهای ایشان به هر نفر 20 لیتر آب میداند اكنون به هر نفر 8 لتیر میدهند و بارها به جدگال گفته ایم در جوابمان میگوید بروید به بخشدار بگویید . این بخشدار خدا زده را ما هروز می بینیم و به گفتن تو نیاز نیست .
صلاح الدین درخشان پاسخ می دهد:

دوست عزیز! 
حرفهای شما رو کاملا قبول دارم . متاسفانه چه می شود کرد . زیانهای غیر قابل جبرانی در سطح کلان تر دارد اتفاق می افتد اما چه می شود کرد . خود کرده را درمانی نیست
یکی از اهالی دشتیاری می نویسد:
مسولین محترم مادربخش دشتیاری از تشتگی مردیم کیست که به فریاد مارسیدگی کنه ابرسانی سیار نگور.... اصلا جواب تلفن را نمیده .بخشدار هم میگه حرفم را کسی گوش نمیکنه ازخدا بترسید مردم محرومی که بایک تانکر اب قانع هستند،  تا این اندازه هم قادر به حل مشکلاتشان نیستید نماینده خوشفکر ما کی برای ما کاری میکنی؟  
صلاح الدین درخشان  پاسخ می دهد: نماینده محترم انشالله پیگیری می کند. 

                             فاحشه دعایم کن.......!!

الهام خانم ( الهام بی پر ) ریشه این استانی دارد و اهل جیرفت و ساکن کرمان است . الهام که در عرصه مطبوعات فعال است اینروزها در وبلاگش - عصر جیرفت - کولاک کرده است . نوشته ها و مطالبش آدمی را کمی فراتر از تصور در فکر فرو می برد!! الهام در یکی از پست های اخیرش از روسپیان یکی از سیاه ترین قربانیان این جامعه یاد کرده است . یاد ستاره ( با فتح  س  و تشدید ت ) فرمانفرئیان که در خرداد ماه امسال درگذشت بخیر . ایشان از پایه گزاران مددکاری اجتماعی در ایران بودند که مطالعات و کارهای ارزنده ای در مورد روسپیان انجام دادند که شرح آن در کتاب : « دختری از ایران» آمده است. 

برای این بخش کامنت مهرشاد و جواب الهام را انتخاب کردیم: 

مهرشاد می نویسد: 

میگن حضرت علی(ع) تو زمان خلافتش با خبر شد که تو یه جایی از سرزمین تحت تسلطش زنی تن فروشی کرده - میدونی از خدا چی خواست؟؟؟؟؟؟؟؟؟ ارزوی مرگ - از خدا مرگ خودش رو خواست.......
ایا مسئولان ما حاضرند و راضی میشن از خدا مرگ خودشون رو بخوان؟؟؟؟؟؟

الهام جواب می دهد: 
آره واقعا
علی واقعا آدم بی نظیری بوده و...
کاش واقعا اسلام ناب ...
حرف آخرم رو قورت بدم بهتره...

                            وبلاگ خودم .....!! 

پارتی بازی کردم و کامنت انتخابی آخر این نوشته را از وبلاگ خودم انتخاب کردم. چند روز اخیر این وبلاگ مهمانی فهیم داشته است بنام : عبدالوهاب شهلی بر. عبدالوهاب در سالهای آغازین سده اخیر میلادی در دانشگاه سیستان و بلوچستان روانشناسی می خواند. این تاریخ را از این جهت عرض کردم که در سال 2000 ، عبدالوهاب در مراسم ختم قران نماز تراویح دانشگاه سیستان و بلوچستان ، مقاله ای در مورد آغاز هزاره سوم و رسالتهای مسلمانان که در آن سالها مد بود راقرائت کرد. عبدالوهاب ، با رشته روانشناسی حال نکرد و در ادامه رشته جامعه شناسی را  انتخاب کرد و در دانشگاه تهران فوق لیسانسش را گرفت. تز فوق لیسانش جالب بود در مورد فیلمهای هندی و تاثیری که این فیلمهای هندی در نگرش جوانان بلوچ داشته اند؛ از تزش دفاع کرد و از همه جالبتر که تزش منتخب کشوری شد. حدس می زنم که در آموزش و پرورش استخدام شده باشد. عبدالوهاب را بیش از 12 سال است که ندیدم هر چند عشق به جامعه شناسی در هر دویمان مشترک است و من هم از اقتصاد به جامعه شناسی آمدم اما سبک و سیاق او بیشتر دانشگاهی است و از من رسانه ای.  در هر حال امیدوارم این دوست فهیم و گرانقدرم که به تعبیر یکی از دوستان انگار میشل فوکو را قورت داده است !!! شرح حالی از خودش را برای این وبلاگ ارسال کند. این اطلاعات  از روزنامه زاهدان که ایشان چند بار با آن مصاحبه کرده است در ذهنم مانده است. 

کامنت انتخابی در این بخش ، کامنت حیدر شعلی بر است. که نه از نوشته  های پر مغز عبدالوهاب بلکه از نام  فامیلی  وی که هم فامیل با اوست،  به وجد آمده است.  جالب اینکه در نوشته عبدالوهاب ، به نوعی نفی طایفه گرایی به چشم می خورد اما حیدر عزیز آنها را ندیده است و می نویسد: 
خوب بود.

و این خوب بودن را ما به گونه ای دیگر تفسیر کردیم!!

 

نان را از من بگیر،

اگر می خواهی هوا را از من بگیر 

اما خنده ات را نه ! (پابلو نرودا)

  آمار ها و پژوهشها نشان می دهد که ایرانیها مردمانی شاد نیستند. به نقل از یکی از روانشناسان ، حدود 22 الی 25 درصد مردم ایران دجار اختلالات روانی  هستند یعنی از هر چهار ایرانی یک نفر دارای عارضه های روانی است. بدبختانه  بر اساس آمارها ، زنان ایرانی  بدلایل متعدد بیشتر در معرض بیماریهای روانی نظیر افسردگی هستند. 

  یاد و خاطره دکتر پورافکاری استاد درس مردم شناسی به خیر. پیرمردی که در جواب سوالهای متعدد و بو دار دانشجویان می گفت: « من فقط برای تماشای جهان آمده ام !!» . دکتر پورافکاری ، استناد می کرد به پژوهشهایی که در تاریخ باستان ایران  در مورد علائق و ویژگیهای ایرانیان صورت گرفته است و می گفت : تمام روزهای سال را ایرانیها به مناسبتهای مختلف جشن می گرفته اند و بریده ای از روزنامه ای نشان می داد که نام تمام جشن های ایرانی در آن نوشته شده بود. اما براستی چه  شد که ایرانی همیشه شاد ، نا شاد شد؟  چه اتفاقی افتاد که هم اکنون اختلالات و بیماریهای روانی مختلف در کمینش نشسته اند؟ 

هفته قبل بود که یکی از دوستان را دیدم . دوستم می گفت آنقدر از فضای گرفته و عبوس این شهر دلم گرفته است که متقاضی  انتقال به یکی از مناطق مرکزی کشورشده ام. دیدم بی ربط نمی گوید ، اگر چندی قبل از مهاجرت دکتر خردمند به شیراز گلایه مند بوده ام.  به مساله مهاجرت که با  تمرکز نگریستم  ،  به این نکته رسیدم که نباید با توجه به این ساختارهای « شادی ستیز »  از مهاجرتهای نخبگانمان دلگیر شد . اگر مطالعه و مشاهده ای سر انگشتی و غیر حرفه ای از ساختارهای اجتماعی  استان ، ارزشها و عناصر فرهنگی و آن چیزی که بنام مذهب به خورد این مردم داده می شود ؛ داشته باشیم ،  متوجه « شادی ستیز » بودن و تاکید بر غم و گریه در تمام ارکان فرهنگی و اجتماعی می شویم. 

در صف نان ایستاده ایم . نمی دانم چرا هر چه قیمت نان بالاتر می رود و کیفیت نان پایینتر ، باز صفهای خرید نان شلوغتر. صدای شادی و بوغهای ممتد و  صدای بلند موسیقی «بادا  بادا مبارک بادا » کاروان حامل داماد- باز در اینجا بدلیل مرد سالاری ، عروس را مثل بقیه جاها به خیابانها نمی آورند!! -  باعث می شود که نگاهها از نگاه به شاطر و نانهای گرانقیمت ، به طرف کاروان اتومبیلها بچرخد. زنهایی در داخل یکی از ماشینها ، کف زنان ، هلو هالوکی بلوچی می خوانند. یکی از کسانی که در صف نان ایستاده است ، با لحن و ادبیات ملای مسجدشان می گوید : « خدا نکند بلوچ به شهر بیافتد ،  حتی زنهایشان  اینچوری رسوا شده اند » . بدون معطلی گفتم : «عزیزم ! ، با همین حرفها بوده است که الان افسردگی در جامعه بخصوص افسردگی زنان  بیداد می کند و همه دارند روانی می شوند . این زن بدبخت نباید بخندد ، نباید لباس شاد بپوشد ، نباید آرایش کند ، نباید شادی اش را در جامعه نشان دهد که در جامعه باعث فساد شده و دل ضعیف و مریض مردان نامحرم به لرزه در می آید».

 ساختارها شادی ستیزند علاوه بر آن ، عده ای جاهل مذهبی نما ، باز عروسیها را از خاصیت و ذاتشان که محل شادی است ؛ انداخته اند. این مساله در میان پدر سالاری مذهبی که در سرحد رخ داده است بیشتر نمایان است.  خیلی از عروسیها ، دیگر هیچ لذت و شادی ندارد. چنگ ها و سازها را شکسته اند. رقص های بومی و اصیل که در میان مردم وجود داشته با سلطه مذهبیون ، فراموش شده است در یک کلام عروسیها ، شبیه مجالس پرسه و عزاداری شده است. در جایی نشسته بودم ، عده ای از همین تیپ که عرض کردم ، بادی به غبغب انداخته و می گفتند که بالاخره  تا حد زیادی موفق شدیم ،  مظاهر بی دینی در عروسیها را از بین ببریم!!!

شادی حق مردم است . بترسید از روزی که تمام ارزشهایتان توسط نسل جدید به هیچ انگاشته شود. 

   

محمد مرسي ، كانديداي اخوان المسلمين برنده انتخابات مصر شد و به آرزوي ۷۰ ساله اخواني براي رسيدن به قدرت و پياده كردن اسلام سياسي مدنظرشان ؛ پايان داد. ياداشت پيش رو  را حدود : سه سال قبل در مورد يكي از احزاب فعال سني مذهب كشوربنام : جماعت دعوت و اصلاح ايران كه به توعي بومي شده اخوان المسلمين است و در كنگره جهاني اخوان المسلمين عضويت دارد را نگاشته ام كه با توجه به تحولات اخير نشر آن مناسبت دارد. در ضمن اینجانب هیچ نسبت با این حزب نداشته و درج این مقاله به منظور تائید اندیشه های این حزب نیست.

نگاهی به آراء و اندیشه های جماعت دعوت و اصلاح ایران

چکیده:

 در این رساله مختصر با یکی از تشکلهای فعال در میان مناطق سنی نشین کشور و عرصه سیاست کشور بیشتر آشنا می شویم . این تشکل  با نام «جماعت دعوت و اصلاح ایران» فعالیت می کند . در این رساله به مختصری از تاریخچه پیدایش،اهداف ،رویکردها ،ساختار جماعت و دیدگاههای مختلف جماعت در مورد برخی از مهمترین دغدغه های بشری اشاره می شود.آنچنان که خواهیم دید جماعت دعوت و اصلاح ایران متاثر از تحولات در دنیای اسلام بوده و ریشه در تفکرات اخوان المسلمین مصر و آراء و اندیشه های جماعت اسلامي  پاکستان به رهبری مولانا مودودی دارد که البته با توجه به شرایط اهل سنت کشور و شرایط سیاسی حاکم بر کشور تفاوتهایی نیز با ریشه هایش دارد.

  مقدمه :

قرن بیستم و قرن بیستم را قرن پیشرفت و دموکراسی می دانند بطوریکه کشورهای دارای دموکراسی از 20 کشور در اواسط  قرن بیستم به بیش از 50 کشور در اوایل قرن حاضر رسیده است  و دیگر الگوهای اداره جامعه به نوعی منسوخ شده است در حال حاضر حتی مستبد ترین رژیمهای حاکم بر کشورهای دنیا هم خود را با پوششی از دموکراسی می آرایند تا در نزد  افکار عمومی ملل دنیا  خود و نظام سیاسی شان توجیه شود.

یکی از اسباب و لوازم  تحقق دموکراسی متشکل شدن افکار و عقاید در قالب انجمنها ،جماعات و احزاب است که بر بستری از همزیستی مسالمت آمیز ،آزادیهای اساسی و گفتمانهای تعامل محور شکل گیرد .لزوم رشد تحزب گرایی بر توسعه سیاسی ممالک به حدی است که یکی از اولین اقدامات کشورها برای رسیدن به توسعه اقتصادی و صنعتی ،  توسعه ساختارهای سیاسی بر مبنای احزاب است.در حالیکه توده گرایی و پوپولیسم و سوار شدن بر احساسات جمعی توده های غیر متشکل، اساس حکومتهای غیر دموکراتیک  را تشکیل می دهد ، عقلانیت و جلوگیری از بی نظمی های اجتماعی  و جلوگیری از رادیکالیزه شدن  جامعه حکم می کند  که  احزاب را تقویت نمود . بحرانهای اجتماعی اخیر  نشان داد که اگر عقلانیت سیاسی که خود را در حزب نشان می دهد تقویت می شد و از  حزب ستیزی در سالهای اخیر جلوگیری می شد می توانستیم به راحتی بر مسائل و مشکلات جامعه فائق آمد. به همین منظور بر آن شدیم تا یکی از تشکلهای فعال در عرصه سیاسی واجتماعی  در مناطق سنی نشین کشور به نام «جماعت دعوت و اصلاح ایران »  را در این مختصر بیشتر معرفی کنیم و تاریخچه ،خاستگاههای فکری و اعتقادات این تشکل را در مورد برخی از مهمترین دغدغه های بشر مانند: آزادی ،دموکراسی ، حقوق بشر ، نوآوری ، معنویت و...... را با استفاده از منابع محدودی که در اختیار بود رابياوريم.

 

تاریخچه :

جماعت دعوت و اصلاح ایران در اوایل انقلاب مردم ایران( سال57) با هدف تلاش برای ایجاد زمینه طرح ایده های متناسب با روزگار حاضر در عرصه دین و پرتو افکندن در پاره ایی مباحثات در حوزه اندیشه دینی در چارچوب برداشت اعتدالی و اصلاحی و در زیر مجموعه قرائت اهل سنت و جماعت از دین اسلام ،توسط عده ایی از اهل سنت از جمله ناصر سبحانی نیا ابتدا در کردستان و سپس در همه استانهایی که اهل سنت در آن زندگی می کنند دعوت و فعالیت خود را آغاز نمود. دبير کل کنونی جماعت عبد الرحمن پیرانی دانش آموخته حقوق و از اساتید و علمای کرد اهل سنت منطقه روانسر کرمانشاه است.وی در هردو کنگره جماعت که در سالهای 1380ش و 1385 منعقد شد به اتفاق آرای کنگره به عنوان دبر کل جماعت انتخاب شده است .عبدالرحمن پیرانی عضو جهانی علمای مسلمان جهان نیز هست.(دايره المعارف اينترنتي ويكي پديا)

بر اساس اساسنامه این تشکل ،جماعت دعوت و اصلاح ایران ، تشکلی اسلامی ،مستقل و علنی است که در زمینه های فرهنگی،اجتماعی و سیاسی فعالیت می کند و دفتر اصلی آن در تهران بوده و در اکثر مناطق سنی نشین فعالیت دارد.( مرامنامه و اساسنامه جماعت دعوت و اصلاح ایران،ص 7)ایدئولوژی سیاسی این تشکل بر اساس ناسیونالیسم ایرانی و اسلام گرایی سنی و ناسیونالیسم اسلامی شکل یافته است. شعار این تشکل:  آزادی ،عدالت و برادری و آرمان این تشکل بر طبق  مرامنامه : نیل به رضوان خداوند در پرتو قران و سنت تعریف شده است.

 

  امروز صبح که سرگذشت اسطوره ای :    « شیمرید و هانی » را در کتاب  منظومه های عاشقانه بلوچی ، دکتر جهاندیده میدیدم ، در آنجا که در  « دیوان بلوچی » هریک از شخصیت های این داستان عهد و پیمانی کردند و هر کدام از آنها  با وجود سنگین ،  سخت و دردناک بودن عهدشان آنرا در عمل انجام دادند ، وقتی عهد آنها را با عهد و پیمانهای امروزی قیاس کردم ، به اینکه جامعه ما در بنیانهای اعتقادی اش به لرزه درآمده است ، بیشتر فکر کردم. 

این داستان اساطیری بلوچ ، بر گرد دو شخصیت اصلی :   « شیمرید و هانی » ساخته پرداخته شده است. میر چاکر می خواهد هانی را بدست آورد ، اما ناف بری هانی ، شیح مرید( با تلفظ سرحدی) مانع است . چاکر در یک دیوان بلوچی که ، شیمرید نیز در آنجا حاضر است و گویا بعد از مستی ، ترفندی به کار می برد و هر کدام از اهالی مجلس به عهد و پیمانی وا داشته می شوند. شیمرید هم عهد می کند که اگر روز پنج شنبه ، هر کس از من چیزی بخواهد ؛ از داد و بخشش دریغ نخواهد کرد . جالب است ،  وقتی خواننده ها با اشاره چاکر ، از شیمرید همه هستی اش - هانی - را می خواهند. او با تمام سختی که دارد ، می پذیرد. این است اهمیت، عهد و پیمان در اسطوره های بلوچ . 

در مباحث توسعه ما مفهومی داریم بنام : « سرمایه اجتماعی  social capital » . اقتصاد دانان اولیه ، رشد اقتصادی را بیشتر در سرمایه فیزیکی و نیروی کار جستجو می کردند. اما بتدریج متوجه شدند با وجود  بکار انداختن سرمایه فیزیکی و نیروی کار  رشد و توسعه نیامد. از دهه 1960 میلادی ایده «سرمایه انسانی» وارد مباحث توسعه شد. آن چیزی هنوز در استان ما شکل نگرفته است. توسعه انسانی ناظر بر آدمهای کاربلد و کاردانی است که با استفاده ازتجربه ، تحصیلات و مهارتهای مختلف ، تولید را با ایده ها و خلاقیت هایشان افزایش دهند. کارآفرین و کارآفرینی در اینجا ظهور و عینیت می یابد. با وجود بهره برداری از سرمایه فیزیکی و رشد سرمایه انسانی در بسیاری از کشورها باز هم از رشد و توسعه خبری نبود!!!! از اینرو از 1980 به بعد مفهومی وارد ادبیات توسعه شد ؛ بنام : « سرمایه اجتماعی» . سرمایه اجتماعی ، مفهومی عمیق و گسترده است که بار معنایی زیادی دارد. و در سطوح مختلف فردی ، میانی حامعه و کلان مورد بررسی قرار میگیرد.  اما بطور کلی سرمایه اجتماعی : نظامی از هنجارها و باید و نباید های مثبت و مشترک در میان جمع زیادی از مردم است ، که سبب بسط و گسترش فرایند مشارکت در حوزه های مختلف می شود.  و در  زبانی دیگر ، سرمایه اجتماعی : چفت و بست شدن ، سرمایه های انسانی با هم و برای کارهای بزرگ توسعه ای بر روی مواد خامی مانند : اعتماد ، صداقت ، پایبندی به تعهدات اجتماعی و ارزشهای مشترک یک گروه است. زمانیکه که سرمایه اجتماعی در جامعه ای ایجاد شد با انواع دیگر سرمایه ها می تواند به ترقی و تعالی بینجامد.  

 اسطوره ها ، بیان حوادث و واقعیت های  تاریخی یک ملت  هستند. اسطوره ها ،  متاثر از سنت ها و آیین های فرهنگی که بصورت زیر پوستی هستند و در کنشهای مردمان در حال باز تولید هستند. متاسفانه بسیاری سرگذشت های ما که اسطوره شده اند ، ضد توسعه هستند. اما ما می توانیم با باز آفرینی و توجه به  اسطوره های مفید ،  به حیات فرهنگی و توسعه کمک کنیم. اهمیت عهد و پیمان در  داستان شیح مرید و هانی از آن دست مفاهیمی است که می تواند  در ایجاد « سرمایه اجتماعی» کمک کند. 

 متاسفانه دست تقدیر و جبر طبیعت ، ما را از داشتن سرمایه های فیزیکی محروم کرده است و باز بدلیل عوامل مختلف اکثریت نیروی کار ما « ناس به دهن »  و فاقد هرگونه توانمندی در خیابانها سرگردان و سربار جامعه اند .  و از طرف دیگر  بدلیل: شکل نگرفتن سرمایه انسانی ،  ساختار اجتماعی طایفه گرا که همکاری گسترده رابر نمی تابد  و نظام اعتقادی و  هنجاری غلط و ضد توسعه  ایجاد سرمایه اجتماعی هم با موانع رو بروست که همه این عوامل سبب بوجود نیامدن یک بخش غیر دولتی توانمند برای توسعه همه جانبه شده است. 

عهد و پیمانت بلوچی باد !! 

                        

    حدود 3 سال قبل ، سید محمود حسینی  استاندار سابق و جزء معدود استانداران محبوب استان ، در مصاحبه با ماهنامه صنعت و معدن مفصلا" در مورد استان صحبت کرده بود. در جایی وی به نکته ظریف و قابل تاملی اشاره کرده بود. مهندس حسینی با مقایسه بلوچها و کردها گفته بود که کردها توانسته اند چهره ای مانند بهمن قبادی - کارگردان مشهور و با کلاس جهانی و سازنده اولین فیلم بلند کردی بنام زمانی برای مستی اسب‌ها - را پرورش دهند در صورتیکه بلوچها هنوز در آغاز راهند(عین جمله نیست ) . 

دیروز هفته نامه مرز پرگهر را می خواندم. در صفحه زبان بلوچی ،  غلام نبی شیرازی «داستان مهروک و عزت»  را که بیش از این در کتاب « منظومه های عاشقانه »  دکتر جهاندیده  دیده بودم  را به زیبایی با بیانی جالب نوشته بود.  دیروز با خودم فکر می کردم که این داستان و بسیاری از حماسه ها و عناصر فرهنگی ما قابلیت اینرا دارند که تبدیل به مستند شوند؛ از روی آنها فیلم و سریال ساخته شود ؛ رمان و داستانهای بلند و کوتاه شوند ؛ انیمشن و بازیهای رایانه ای از روی آنها ساخته شودو...و باز یاد حرف مهندس حسینی افتادم که گفته بود: بلوچها هنوز نتوانستند چهر ه ای در حد بهمن قبادی پرورش دهند. بنابراین آنچه که می تواند نام ما را بلند آوازه کند چهره هایی است از جنس بهمن قبادی. 

اینروزها استان ما مورد توجه خیلی از مرکز نشینان قرار گرفته است. اینبار نه بدلیل یک انفجار و اخباری از این دست . بلکه بدلیل یک اثر که در کشور صاحب رتبه  شده  است. رمان دادشاه  اکبر رئیسی را عرض می کنم. این مساله یعنی یک گام به جلو . یعنی اینکه اخباری دیگری به غیر از قاچاق و خشونت  نیز از این استان مخابره می شود ؛ یعنی قومی بنام بلوچ وجود دارد که از فرهنگی بکر و ناشناخته برخوردار است ؛ یعنی....اینچنین اخبار و توجهاتی که به آنها می شود می تواند ما را به مرکز و جریانات گوناگون آن گره بزند و از قبل آن مطالبات تاریخی ما را به پیش ببرد. اینبار و  با وجود چنین اخباری دیگر نمی شود برای استان نسخه سخت پیچید. ...

ما امروز نیاز داریم که برای جهان و کشور از فرهنگ و هویتمان بگوییم. اگر امروز کردها توانسته اند حقوق سیاسی شان را به پیش ببرند به واسطه شناختی است که جهان از آنها پیدا کرده است . به واسطه جوایز متعددی است که امثال بهمن قبادی که اینروزهاتعداشان زیاد شده است ، از جشنواره های مختلف گرفتند. زمان ، زمان سازندگی است. ما نیاز داریم به این مساله که از لاک تنبلی و توهم بیرون بیاییم . و با تمرکز و کار بر مسائل مختلف استانمان و عرضه آنها چهره جدیدی از خودمان،  فرهنگمان ارائه دهیم. 

^{اول :}

^{در ظهر یک روز جمعه مهمانش بودم . مهمان که نه ،  برای عیادت  پدر خانمش که سر پیری پایش شکسته بود مهمانش بودم. زیاد جوان نبود اما ریش بلندش بقول معروف از یک ذرع بیشتر بود و استاندارد لازم را داشت. صحبت از حرفهای معمول فراتر رفت و به بحثهای خاص کشیده شد. صحبت از زن بود و حدود اختیار و عمل زن در اجتماع . نمی خواهم به حرفهای رد و بدل شده بپردازم چرا که اگر مخاطب این وبلاگ بودید می دانید نظرم در مورد زن چیست و مطمئنا" نظر این میزبانم  را با تعریفی که  عرض کردم نیز می توانید حدس بزنید . اما آن چیزی که خیلی نظرم را گرفت نوع  جهان بینی  و تفسیری بود که این مرد از جهان پیرامونش داشت و به آن اعتقادی راسخ داشت. . این نگاه مرا خیلی در خودم فرو برد نه اینکه اندیشه اش مرا تحت تاثیر قرار دهد ُ نه . اما درونم را مواج و متلاطم ساخت......}

^{دوم :}

^{اینروز ها نگرش افراد و نوع نگاهی که به جهان دارند و در مجموع مکانیسمی که در آن جهان پیرامون خویش را  معنا می کنند و بر مبنای آن عمل و کنش خود را تنظیم می کنند تمام هوش و حواس من را معطوف به خود کرده است. اساسا" ما  چگونه خود را در کنش با دیگران  می بینیم. دیگران  را چگونه تفسیر می کنیم و چگونه یک ارتباط دو سویه را ساخته و پرداخته می کنیم؟ شرایط محیطی را چگونه ارزیابی می کنیم ؟ نمی دانم شاید تعبیر کنید که در یک فضای تلخ و یاس آور اینگونه می اندیشیدم . شاید هم  اینگونه باشد . روایت دوم به خودم تعلق دارد . ساعتها به معنا و مهومی که از جهان پیرامون در ذهن خود پرورانده ام می اندیشم. به اینکه آیا آنچه که در ذهن من درست است و به آن اعتقاد دارم و بر مبنای آن عمل می کنم در ذهن دیگران چگونه است؟ آیا دیگران که دیگر گونه می اندیشند و بر مبنای آن عمل می کنند درست می گویند یا من ؟آیا اصلا" حق دارم این حق اندیشیدن دیگران  را به چالش بکشم یا نه ؟} 

^{سوم :}

^{نمی دانم در این ۶ ماهی که نوشتم . چه تفسیری ، از من در اذهان دوستان شکل گرفت . اصلا" هم دوست ندارم  که از خودم بنویسم چرا که  اعتقاد به حرکتی سازنده و بهزیست  داشته و دارم  اما یک چیز اینروزها خیلی در  ذهنم جولان میدهد: من چگونه جهان را برای خودم تفسیر کردم و دیگران چگونه ؟ آیا تفسیرها دارای مخرج مشترکی است که بر مبنای آن ادامه دهم یا نه؟}   

 

 

واژه « توسعه » مانند بسیاری از واژگان دیگر در تریبونهای سیاسیون به لجن کشیده شده است. واژگانی مانند:  توسعه ، عدالت ، ییشرفت ، مردمسالاری ، آزادی، رفاه  و.... واژگان دلفریب و عوامفریبی هستند که با آنها می شود راحت از احساسات پاک توده های غیر متشکل و ناآگاه سواری گرفت. هر چند این واژگان لگد مال شده اند و خیلی ها حتی ممکن است از شنیدن آنها ، حالشان بد شود.  اما چه کنیم که حتی  استعمال  دل خوش کنکی این واژگان از اهمیت آنها نمی کاهد . چرا که این واژگان نیاز و ضرورتهای جامعه و استان ما هستند.

 در طی مباحث وبلاگهای استان واژه توسعه به کرات توسط دوستان تکرار می شود و اخیرا مصطفی دانشور از توسعه اجتماعی بحث کرده است . از آنجا که یکی از دغدغه های مهم:  رفع توسعه نیافتگی از پیشانی استان  و رسیدن به توسعه یافتگی است ،  بحث ارتقاء « توسعه اجتماعی »  و پرداختن به توسعه اجتماعی بسیار ضروری بنظر می رسد.

توسعه اجتماعی چیست ؟  توسعه اجتماعی از مفاهیمی است که با زندگی مردمان پیوندی تنگاتنگ دارد و بر بالا بردن سطح زندگی عمومی  از طریق ایجاد شرایط مطلوب و بهینه در زمینه های فقر زدایی ، تغذیه ، بهداشت ، مسکن ، اشتغال ، آموزش و پرورش و چگونگی گذران  اوغات فراغت  تاکید دارد.  بنابراین توسعه اجتماعی بر بهزیستی اعضاء جامعه از طریق تغییر در الگوهای دست و پاگیر و زاید رفتار، ُ شناختن و روی آوردن به نگرشها ، آرمانها و اعتقادات مطلوبتری است که بتواند پاسخگوی مشکلات اجتماعی باشد؛ تاکید دارد. .نکته جالب اینکه توسعه اجتماعی و توسعه فرهنگی مکمل هم هستند و هر کدام به نوعی پیش نیاز دیگری هستند. در غایت توسعه اجتماعی تغییر در  ادارکات ، ارزشها و باورهای فرهنگی حاصل می شود و توسعه فرهنگی از طرف دیگر می تواند برای توسعه اجتماعی به مثابه یک راه هموار باشد که گذر توسعه از آن براحتی و با سرعت صورت بگیرد.

البته در سالهای اخیر  ادبیات  توسعه اجتماعی خود توسعه یافته و بر ابعاد مهمی مانند: جامعه مدنی ، دموکراسی اجتماعی ، عدالت اجتماعی ، رفاه اجتماعی ، امنیت اجتماعی ،  همبستگی و انسجام اجتماعی و سرمایه اجتماعی تاکید دارد.

سطور بالا کلیتی است از مفهوم توسعه اجتماعی. اما در استان ما وضعیت شاخصهای توسعه اجتماعی  چگونه است؟  بدبختانه « آمارها » که نمایای وضعیت جامعه هستند  در سالهای اخیر حکایت غریبی یافته اند. تولید آمار در نگاهی « ایده آل و بهشت گونه» صورت می گیرد ، فارغ از اینکه اندک ملاحظه ای صورت بگیرد که این آمارها گمراه کننده اند و بر برنامه ریزی و سیاستگزاری اثر سویی می گذارد. جستجوی من در سایتهای مختلف،  به آماری بروز و جدید منجر نشد. آخرین آمارها به اواخر دهه هفتادو اوائل دهه هشتاد بر می گشت که وضعیت مارا در رنکینگ استانی بهتر از استان کهکیلویه و بویر احمد در آخر جدول نشان می داد.

 البته زیاد نیازی به کنکاش نیست و به قول معروف : « آنچه عیان است چه حاجت به بیان است!» با کمی مقایسه بین شاخص های توسعه اجتماعی نظیر : فقر ، بهداشت و درمان ، مسکن ، وضعیت اشتغال و بیکاری ،  آموزش و پرورش و....بین این استان و استان ها ی توسعه یافته از این منظر براحتی می توان به عمق بیچارگی شاخص ها پی برد. اگر سطح کار را از این ضروریات توسعه اجتماعی کمی بالاتر ببریم و به شاخصهای فانتزی تر توسعه اجتماعی نظیر: جامعه مدنی ، دموکراسی اجتماعی ، عدالت اجتماعی ، رفاه اجتماعی ، امنیت اجتماعی ،  همبستگی و انسجام اجتماعی و سرمایه اجتماعی  با همین نگاه سطحی و غیر علمی نظر بیاندازیم ،  وضعیت موجود و چشم انداز فرارو  خیلی تیره و  تار است، پس بی خیال!!!

البته از آنجایی که ما نگاه به درون داریم و  بسیاری از این عقب افتاد گی ها را نتیجه عوامل درونی  و ساختارهای اجتماعی ضد توسعه استان می دانیم  (هر چند بر عوامل بیرونی هم تاکید می کنیم ) ،  بنابراین آنچنان که در تعریف آمد ما باید در پی آن باشیم که با شناخت عوامل مختلف دخیل در این بیچارگی از جمله عوامل  ساختاری ، نگرشی و فرهنگی بر این مشکلات اجتماعی فائق آییم و  شاخص ها را ارتقاء دهیم.

 

وقتی که می خواستم این یاداشت را درباره « عملگرایی »  تنظیم کنم بی اختیار یاد و نام چند چهره که تاثیراتی شگرف را باعث شده بودند در ذهنم جولان می دادند. دو شخصیت اول که با شعری از نیما یوشیج جاودانه شدند :

یاد بعضی نفرات ، روشنم می دارد

اعتصام  ، یوسف

حسن رشدیه

قوتم می بخشد

راه می اندازد ،و اجاق کهن سرد سرایم ......

چنانکه نیما اشاره داشته بود ،  این دو شخصیت یکی یوسف اعتصامی پدر شاعره معروف « پروین اعتصامی » و دیگری حسن رشدیه است . هر دو در زمانه تغییر در ایران ظهور یافتند و هردو از مردان تاثیر گزار. شاید مخاطبان ندانند که حسن رشدیه کیست. رشدیه را پدر فرهنگ جدید در ایران می دانند . ابر مردی که با مرارتهای زیاد توانست در مقابله با متحجران زمان خویش مدارس به سبک جدید را برای تعلیم دانش آموزان راه اندازی کند. رشدیه  ۸ بار در تبریز دبستانهایی به سبک آموزشی جدید بنا نهاد که هر ۸ بار مذهبی های ظاهر بین مدارسش را با خاک یکسان کردند. و جالبتر اینکه در این راه دستش را شکستند و پایش را هم به ضرب گلوله مجروح کردند.

دو شخصیت دیگر که پدرم آنها را خیلی دوست دارد : آ. ماکارنکو روس و جان دیویی آمریکایی هستند. جالب اینکه اولی معلمی است روسی  ،  وی مامور می شود در مدرسه ای در حوالی کیف پایتخت اوکراین که زمانی از جمهوریهای متحد شوروی سابق بود در مدرسه ای بنام « پداپوژیکی » به تعلیم و تربیت بزهکاران بپردازد. شگفت انگیز این مساله است که ،   بر اثر تلاشهای این معلم دلسوز که شرح آن مفصلا" در«  داستان پداپوژیکی » آمده است،  از میان این بزهکاران ،  آدمهای شایسته ای تربیت شدند.  پدرم عاشق این معلم روسی بود و همیشه به برادرها و خواهرهایم که معلم می شدند،  اولین توصیه اش این بود که حتما" این کتاب را بخوانند و در « عمل » آنها را بکار ببندند.

شخصیت دیگر : « جان دیویی » از مشهورترین فیلسوفان عملگرا آمریکایی است. آنهایی که در حوزه آموزش و پرورش کار می کنند این مرد را بخاطر کارهای عملگرایانه اش در این حوزه بیشتر می شناسند. او با اصطلاح : « تغییر و دگرگونی» خیلی مانوس بود و آموزش و پرورش را یکی از ابزارهای مهم برای عملیاتی کردن تغییر و تحول می دانست. شاید این جمله معروف وی: « بحث نکن ! به فکر چاره ای باش» چکیده فلسفه وی باشد.

با این مقدمه قصد داشتم ورود پیدا کنم به بحث و دغدغه برخی از دوستان که  معتقد هستند که : «بحث های درون وب کافی نیست و باید وارد عرصه اصلی عمل در دنیای واقعی شد». با موارد زیل به این دغدغه دوستان می پردازم:

۱-  معدود روشنفکران و جمعی زیاد از تحصیلکردگان  ما تجربه عمل  را دارند. ما در برهه های مختلف ورود پیدا کردیم به عرصه های عمل ،  اما بدلایل متعدد که بخش زیادی از آنها مربوط به درون گروه بود با شکست مواجه شدیم . تجربه نشان داده است که تا افراد دارای ویژگیهایی خاص نشوند نمی توانند به کار گروهی بردازند و هر گونه کار گروهی که بر روی اندیشه هایی نپخته و بی تجربه استوار شود چیزی به غیر از ناکامی به ارمغان نمی آورد.

 دکتر محمود سریع القلم در کتاب پژوهشی تحت عنوان :  « فرهنگ سیاسی ایران » در سه سطح :  سطح فرد ، سطح ماهیت روابط میان شهروندان و سطح ساختارها اشاره دارد به ویژگیهای  فرهنگی ایرانیان : 

 

 

در بخش ستون نظرات مطلب اخیر رازگو بلوچ تحت عنوان : «نسل چهارم بلوچ خارج از بلوچستان چگونه تربیت شده است؟»یکی از مخاطبان بنام: یک خانم بلوچ اظهار نظر جالبی کرده است :(.... کسانی هم هستند که در همین استان زندگی می کنند و متاسفانه هویت خود را فراموش کرده اند و به دلیل ناآگاهی، زبان بلوچی و پایبندی به سنتهای خود را عقب افتادگی و کسر شأن میدانند و پیروی از فرهنگ های دیگر را روشنفکری می دانند. !!)

با نظر به همین مساله من در ادامه بحث روز قبلم که در مورد فرهنگ و توسعه فرهنگی است می خواهم به رابطه بین توسعه فرهنگی و هویت فرهنگی بپردازم.

توسعه فرهنگی 

خود مفهوم« توسعه » از واژگانی است که ناظر بر تکامل جامعه از یک نقطه نامطلوب به یک نقطه مطلوب است. ادبیات مربوط توسعه بعد از پایان جنگ بین الملل دوم و استقلال  و حرکت بسیاری از ممالک مستعمره رشد زیادی یافت و خوشبختانه در حال حاضر از ادبیات غنی برخوردار است. کافی است شما در گوگل این واژه را جستجو کنید دههاصفحه برای شما باز می کند. بنابراین ما کاری زیاد به تعریف این مفهوم نداریم. اما به یک تعریف از پیتر دونالدسون بسنده می کنیم که با شرایط استان ما جورتر است. دونالدسون در تعریف توسعه می گوید : توسعه بوجود آوردن تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی ، گرایشها و نهاد برای تحقق کامل هدف های جامعه است و در این استحاله مهم اگر توده مردم درگیر نباشند ممکن است میوه رشد فورا" نصیب آنها نشود؛ زیرا که فرایند توسعه اغلب فرایند رنج آور و دشواری است تا همه مردم با آگاهی همگانی از تغییرات و نیاز مطابقت با آن در امر توسعه مشارکت اصیل نداشته باشند ادامه توسعه ممکن نخواهد بود.

اما توسعه فرهنگی چیست ؟ برای درک این واژه ترکیبی نیاز است که اصلا" بشناسیم که خود فرهنگ چیست. یکی از کاملترین تعریفی از فرهنگ که من دیدم، فرهنگ را شامل تمام دستاورد ها و تولیدات بشر می داند. مادی و غیر مادی ، ملموس و غیر ملموس . آنچه که در درک درست توسعه فرهنگی به مدد ما می آید بخش غیر ملموس و غیر مادی فرهنگ است که شامل : ایستارها و پندارها  ، اندیشه ،  آداب و سنن ، سنت ها ، ادبیات ، هنر و...است . 

توسعه فرهنگی کمی دیر تر از سایر ابعاد توسعه از اوائل دهه 1980 از طرف یونسکو به عنوان یک سازمان فرهنگی مطرح شد. و بنا به تعریف : فرایندی است که در طی آن با ایجاد تغییراتی در حوزه های ادارکی ، شناختی ، ارزشی و گرایش انسانها ، قابلیتها و باورها شخصیت ویژه ای را دز آنه بوجود می آورد که حاصل این باورها و قابلیت ها ، رفتارها و کنش های خاصی است که مناسب توسعه می باشند.

آن چیزی که بارها در نوشته های دوستان و من  تاکید شده است این مورد است که : « توسعه فرهنگی با فراموش کردن ، بریدن و پس زدن سنتهای گذشته یکسان نیست » و به تعبیر دیگر : توسعه فرهنگی گسستن از سنت های گذشته نیست زیرا سنتها انباشته و ذخیره تجارب گذسته یک جامعه است. و توسعه فرایندی است که در آن سنت ها و تجارب گذشته از نو و بر اساس نیازها و شرایط تازه باز اندیشی می شوند و از این طریق جامعه خود را بارور می کنند و توانایی های بالقوه اعضای یک جامعه شکوفا می شوند ». سخنی که در نوشته های « یک خانم بلوچ » به زبانی دیگر به آن تاکید شده بود. در واقع یکی از وظایف روشنفکری بیان دردها و ارائه راهکار برای دردهاست. و اینکه بعضی افراد در واقع  با بریدن از سنتها  و غش کردن در آغوش مدرنیته را روشنفکری می دانند با این مفهوم زمین تا آسمان توفیر دارد. بنظرم یکی از مفاهیم کلیدی در توسعه ، «بازسازی فرهنگی»  است. بدینصورت که با بروز رسانی عناصر مطلوب و طرد ، تغییر و تبدیل عناصر و مجموعه های نامطلوب فرهنگی به پویایی فرهنگی کمک کنیم.

هویت فرهنگی 

منظور از هويت فرهنگي، مجموعه‌اي از مولفه‌هاي فرهنگي هستند كه به يك فرد يا به يك گروه، «شخصيت» مي‌دهند و به عبارت ديگر او را از ساير افراد يا گروه‌ها «متمايز» مي‌كنند تا از اين راه وي بتواند روابط خود را با خود و دیگران متمایز  تنظیم کند . امروزه با تعدد ابزارهای رسانه ای و تکثر در اندیشه ها ، ساختن هویتی یکپارچه و بر اساس سنت های گذشتگان ، محلی از اعراب ندارد. اگر تا تا دیروز طایفه من ، قوم من، مذهب   و حتی کشور من ملاک هویت بخشی بود ، امروزه با وجود تداوم داشتن شاخص های فوق الذکر تا حدود زیادی ،  منابع مختلف دیگر  بر اینکه افراد چه شخصیتی از خود به نماش بگذارند تاثیر زیاد گذاشته اند.

امروزه دیگر با قطعیت نمی توان گفت فرزندان ما با وجود هویت مادرزادی شان با همه چیز پدران خود همراهی کنند چنانکه «هیلیا»  در بخش نظرات رازگو اشاره داشته است بخش زیادی از اینکه فرزندان ما چگونه خود را به دیگران متمایز نشان دهند بستگی به افتخار آفرینی و موجه بودن ما در میان دیگران متمایز دارد. ما نمی توانیم  با  نمایش خشک اندیشی  و تعصب ورزی  و عدم تولید هیچ گونه دستاورد مثبتی چنانکه جهان در وبلاگ رازگو اشاره داشته به فرزندانمان تحمیل کنیم که لباس ما را ، مذهب مارا ، شناسه های مختلف ما را بپذیرند. اگر ما می خواهیم توسعه و توسعه فرهنگی با حفظ هویت فرهنگی به پیش رود بدون شک ترمیم چهره قومی و فرهنگی مان چه در ایران و چه درجهان ضرورت پیدا می کند. نکته کلیدی در نظر دوستان در بخش نظرات رازگو  در شکل دهی رفتار ما به عنوان هویت ما ، برداشتی است که دیگران از ما دارند. یادم هست زمانیکه درس اصول بازاریابی را می گذراندیم در یکی از مباحثش که در مورد فنون مذاکره بود ، ذکر کرده بود که وقتی ما با طرف فرانسوی روبرو می شویم اول باید از تمدن شکوهمند فرانسوی مخصوصا" در قرون اخیر یادی بکنیم ، تا مذاکرات با فرانسویها پیش برود. در واقع تصویری از ما که در بیرون شکل می گیرد و تصویری که دیگران از ما می سازند در شکل دهی رفتار ما خیلی مهم است. اگر هلیا اکنون از هویت قومی خود شرمسار می شودمگر نه بدلیل رفتارهای قومی ما در دهه های اخیر است که با خشونت ، قاچاق و تعصب و جهل آمیخته است. اگر اکنون یک فرانسوی به ملیت خویش افتخار می کند بدلیل نقشی است که در ساختن تمدن جدید داشته است . به  پاستور ، بالزاک ، ویکتور هوگو ، زیدان و خیلی های دیگر افتخار می کند و همین مولفه هاست که سربلندی و غرور قومی- ملی شان  را بر می انگیزاند. در عوض ما چه کرده ایم؟  بلوچ در ساختن چه چیزی تا حالا سهیم بوده است؟ کدام  سنت و دستاورد فرهنگی ما ، باعث نگاه مثبت دیگران و  غرور ماست؟  بزرگترین چهره مشهور ما در سالهای اخیر عبدالمالگ ریگی است که برای ما سر افکندگی جهانی را به ارمغان آورده است. بنظر می رسد که باید با خودمان صادق باشیم چرا ما در جاهای دیگر سعی می کنیم که هویتمان را مخفی کنیم؟ آیا زمان آن نرسیده است که برای ساختن یک  هویتی جدید که  در سایه آن همه احساس سربلندی و غرور کنیم همه مان بپا خیزیم؟آیا زمان یک بازسازی عمیق فرهنگی فرا نرسیده است؟

«‌اين حلال دوست نداشتني »

در استان سيستان و بلوچستان ركورد شكني مي كند!!

سارا و سه خواهرش  نيز به جمع فرزندان طلاق پيوستند . طلاقي عجيب و غريب كه در لحظه عصبانيت  الفاظي بر  زبان مرد خانواده  جاري شد و همين الفاظ كافي بودند تا  فقه و شريعت حكم به فرو ريختن اين آشيانه بدهد  و دردناكتر اينكه  زن خانواده ، بعد از سالها خياطي  و ساختن زندگي مشترك ،  فقط صاحب 6 ميليون ناقابل مهريه اش شد و به جمع زنان مطلقه پيوست.

اين يادداشت كوتاه مي خواهد ضمن اشاره به پديده طلاق ، تحليلي كوتاه بر  آمارهاي اين  واقعه در استان سيستان و بلوچستان – كه در سالهاي نه چندان دور كمترين ميزان آن در استان اتفاق  مي افتاد -  داشته باشد.

 چرايي طلاق

طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن همسران از یکدیگر است. طلاق معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که استحکام رابطه زناشويي از بین می‌رود و میان زن و شوهر ناسازگاری و تنش وجود دارد.

 طلاق اجتماعی، تغییرات در دوستی‌ها و سایر روابط اجتماعی است که مرد یا زن طلاق گرفته با آن‌ها سر و کار دارد....

بررسي پديده طلاق در استان سيستان و بلوچستان

با توجه به ساختار خاص اجتماعي ، جمعيتي و مذهبي استان ، بررسي طلاق ، و علل وقوع آن علاوه موارد بالا موارد ديگري نيز دست اندركار است كه ذيلا" بيان مي شود:

1- با همه تغييراتي كه در ساختار اجتماعي و نظام خانواده صورت گرفته  اما هنوز ساختار غالب اجتماعي  بر مبناي قبيله و نوع خانواده هم  خانواده  گسترده است. زياد سخت نيست كه شما خانواده هايي  را پيدا كنيد كه سه نسل در كنار هم زندگي مي كنند . در چنين ساختاري ازدواجها معمولا" با نظارت و توصيه والدين صورت مي گيرد و رضايت زوجين از ازدواج و يا چيزي كه از آن تحت عنوان « ازدواج عاشقانه » ياد مي شود ؛ كمتر ديده مي شود . همين مساله باعث مي شود كه مردان به محض اندك تمكن مالي به ازدواج مجدد روي بياورند...