تقدیم به خانم شریف زاده مدیر موسسه خیریه بوستان مادر ایرانشهر به پاس قدردانی از زحماتش برای کودکان این سرزمین
یادم می آید که حدود سالهای 70 شمسی بود ، فیلم هندی را در سینما فروردین زاهدان که در آن سالها در اوج رونق بود به تماشا نشستم این فیلم بر خلاف دیگر فیلمهای هندی که از عشق و رقص پر هستند و معمولا" بازیگران یرشناس بالییود در آن بازی می کنند ، زندگی کودکی را روایت می کرد که بدلیل فقر در خیابانهای شهر بمبئی واکس می زد و نام فیلم هم « واکسی » بود که بشدت متاثرم کرد . این تصویر و مناظری دیگر از کودکان دستفروش ، گل فروش و متکدی و... را بعدها در تمام خیابانهای شهرهای ایران دیدم. روایتی از کودکان کار و خیابان که همچنان باقی است و بجای تخفیف و کم شدن روز بروز عمق و شدت آن زیاد تر از دیروز می شود.
7 اکتبر هرسال برابر با 16 مهر به نام روز جهانی کودک نامگذاری شده است.که در تقویم رسمی ایران نیز از 15 تا 21 مهر ماه هرسال نیز هفته ای بنام کودک گنجانده شده است . اهمیت کودکان چنان است که در تقویم جهانی علاوه بر این روز کودکانه ، 12 ژوئن برابر با 22 خرداد نیز روز جهانی مبارزه با کار کودک نام نهاده است . در واقع این روز ها برای این است که به دولتها و مردم جهان یاد آوری کنند که کودکان سرمایه های آینده بشریت هستند و باید نسبت به مصائب فراروی کودکان حساس بود
آمارها در زمینه مشکلات کودکان جهان وضعیت خوبی را نشان نمی دهد، 250 میلیون کودک در جهان ، از زندگی شاد کودکانه محرومند ، که از این تعداد 120 میلیون نفر آنها تمام وقت وارد بازار کار می شوند . جالب است که از این مقدار 61درصدشان آسیایی ، 32 درصد از آفریقا و 7 درصد نیز در تبار آمریکای لاتین دارند . متاسفانه آمارها در کشور ما هم در مورد کودکان جالب نیست :بر طبق برخی آمارهای زسمی 2 میلیون کودک کار در کشور ما وجود دارد که البته در آمارهای رسمی تا 7 میلیون نفر نیز تخمین زده می شود البته 40 درصد از آمارها مربوط به اتباع کشورهای همسایه هستند. . همچنین حدود 3 میلیون و 265 هزار کودک بازمانده از تحصیل نیز در کشور ما وجود دارند که اکثر آنها کودکان کار و خیابان هستند. در مورد آمار های مربوط به خشونت علیه کودکان و قربانیان کودک آزاری که در جامعه بشدت فراوان شده است آمارهایی ندیدم که این مساله به معنای نبود این آسیب ها نیست . متاسفانه آسیب های مربوط به کودکان در استان ما هم بالاست.
در قرن اخیر حقوق اقشار مختلف از جمله کودکان مورد توجه جهانی قرار گرفت. این نوجه بعد از حدود دو قرن صنعتی شدن اروپا و استفاده از کار کودکان در مکانهای نمور و کثیف با حقوق اندک و دیگر مشکلات کودکان از اواسط قرن قبل شدت گرفت . پیمان نامه حقوق کودک که در 54 ماده تنظیم شده بود ، در سال 1989 مورد پذیرش مجمع عمومی سازمان ملل متحد قرار گرفت و از سال 1991 اجرایی شذ. 193 کشور از جمله کشورما ( در سال 1373) نیز پیمان نامه را پذیرفتند بر اساس این پیمان نامه : کودکان نباید مورد تبعیض قرار بگیرند ، کودکان حق حیات دارند و باید رشد کنند و آزادانه عقاید خود را ابراز کنند و همچنین منافع کودکان باید در تصمیم گیریها لحاظ شود. در مجموع بسیاری از حقوق کودکان از جمله شرایط کار و تامین اجتماعی و تحصیل آنها و...در این پیمان نامه لحاظ شده است. علاوه بر این کنوانسیون ، در پروتکل های الحاقی که در سال 2000 افزوده شد نسبت به کاهش آسیب هایی مانند : خود فروشی ، هرزه نگاری و بکارگیری کودکان در مناقشات مسلحانه ، دولتهای عضو متعهد شدند .
مصائب کودکان که بر طبق کنوانسیون حقوق کودکان کلیه افراد زیر 18 سال را در بر می گیرد ؛ بی شمار است : کودکان در معرض بسیاری از خشونتها و آزارها از طرف والدین و جامعه قرار دارند مواردی مانند : محروم کردن کودکان از بازی و تفریح ؛ اجازه گریه و ابراز احساسات ندادن ؛ عدم ارتباط چشمی، جسمی و کلامی ؛ مسخره کردن و ایجاد حس حقارت در کودکان ؛ طرد و آزار کودکان غیر دلخواه ( مانند دختران در مناطق ما) ؛ سرزنش و کودک در حضور دیگران ؛ اخراج از منزل ، بهره کشی و توقعات غیر معمول از کودک داشتن ؛ بی توجهی به بهداشت ، تغذیه و پوشاک کودک ؛ مشاجرات خانوادگی در حضور کودک( که بسیار معمول است) ؛ استفاده از مواد مخدر و الکل در حضور کودک ( که متاسفانه در استان ما بسیار رایج است ) ؛ کتک زدن و تنبیه جسمی کودک و...همچنین کودکان در معرض سوء استفاده کارفرمایان بدلیل کار ارزانشان قرار دارند؛ بهره کشی جنسی از کودک در قالب قاچاق انسان و نوعی خاص از بهره کشی جنسی در کشوری مانند افغانستان که از پسران می شود ؛ گرسنگی و سوء تغذیه در کودکان ، انواع بیماریها ؛ استفاده از کودکان در مناقشات و درگیریهای نظامی - اخیرا" گزارشهای زیادی از سوء استفاده از کودکان در کشورهای بحران زده مانند سوریه به عنوان سرباز گزارش شده است ؛ سوء استفاده از کودکان در بمب گذاریها بعنوان عامل انتحاری ؛ بکارگیری کودکان برای خرید و فروش مواد مخدر و .... از جمله مصائبی هستند که کودکان سراسر دنیا با آن روبرویند. .
در بروز این دردها و مشکلات برای کودکان عوامل بیشماری درگیر است. البته نباید این مشکلات و آسیب ها را در یک کلیت دید بلکه برای شناسایی آنها و ارائه راهکار باید ریزتر شد . به عنوان مثال در پدیده قاچاق کودکان یکسری عوامل دخیلند و در کودک آزاری توسط والدین عوامل دیگر . اما در مجموع در بروز این مشکلات : نارسایی قوانین و کم کاری دولتها ، فقر ، بیکاری و اعتیاد والدین ، رشد نامتوازن اقتصادی ( به عنوان مثال در کشور استان ما توسعه بشدت نامتوازن است مناطق پر جاذبه مانند مراکز کشور و شهر های صنعتی یا مناطقی مانند چابهار و زاهدان مبداء مهاجرتهای بیشمار در مناطق حاشیه ای شده اند و این مساله کودکان خیابانی را بشدت افزایش داده است ) ، شکاف عظیم درآمدی و طبقات یمیان خانوارها ، کاهش خدمات اجتماعی و مددکاری رسمی و غیر رسمی به کودکان که در دولتها و خیرین و نیکوکاران خلاصه می شود و... در افزایش آسیب های حوزه کودکان موثر بوده است .
در کاهش این آلام که هستی و شادی کودکانه فرزندان ما را نشانه گرفته اند راهکارهایی مانند : کار آمدسازی دولتها و سازمانهای درگیر مانند شهرداری و سازمان بهزیستی ، آگاهی دادن و توانمند ساختن خانواده ها و والدین کودکان با استفاده از ابزارهایی مانند آموزش و رسانه ؛ حذف و عدم وضع قوانین ناقض حقوق کودکان و تصویب قوانین متناسب با علوم روز در جایی که قانون با خلاء روبروست ، وضع ضمانت های اجرایی و کیفری قوی برای قوانین مرتبط با کودک ، ایجاد و تقویت سازمانهای مردم نهاد (که در سالهای اخیر بشدت محدود شدند) ، افزایش تامین اجتماعی و خدمات اجتماعی به همه آحاد کشور و... می تواند موثر باشند.
در انتها یاد آور می شوم که کودکان سرمایه های اصلی یک کشور هستند پس بیاییم همه با هم با آگاهی از قوانین و نتایج تحقیقات مختلف ، دنیای زیبایی برای کودکانمان بسازیم. این هفته و روز جهانی کودک را به تمامی کودکان جهان و والدین متعهد تبریک عرض می کنم. به امیدی دنیایی که در آن همیشه صلح و شادی جاکم باشد و هیچ کودکی غمگین و گرسنه سر بر بالش نگذارد.......